Họ nhận thấy mình là vật chi chi trong xã hội gia đình, trong xã hội học đường hay bất cứ ở một đám đông nào. Vì ý thức sự cao cả đó Goethe mới hạ bút Điều mà chúng ta phải xin ở Thượng đế là những tư tưởng cao thượng và một quả tim trong sạch. Bỗng một bóng hồng đáp xuống bến tình nàng: chàng Berbanotte.
Thái bình đã về với non sông rồi vấn đề trọng yếu kiến quốc. Khi đã đọc các mục trên, chắc bạn không ngạc nhiên lắm khi đọc nhận xét rất đúng nầy của Mendousse. Xét về mặt chương trình tình yêu của thượng đế thì họ là một tạo vật do lòng yêu mến vô bờ bến của Người.
Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau. Trong buổi hoa niên, về óc tưởng tượng bạn trai thua bạn gái. Bạn thấy nhiều vết thương xã hội nhưng bạn không thấy cạnh đó có cả một mặt trận của hiểu lầm, nói xấu, bất công, thù hại, ác tâm, láo xược, phản loạn, vụ lợi chực hờ phá hoại chương trình của bạn.
Chữ viết có lẽ không đủ ma lực nồng nhiệt để chinh phục bằng lời nói của câu chuyện tâm sự, nhưng tôi muốn mấy dòng nầy được lọt vào cung lòng thầm kín của bạn trong những giờ bạn trầm mặc nhất . Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Còn nói đến óc trưởng giả thì bạn trai đã bị lậm trong đường gân thớ thịt.
Nhiều bạn trai lỗ mãng ăn nói bất hiếu với cha mẹ, tại vì các vị nầy bất kểtính tự trọng của họ. Lời nói, lối xã giao của họ nói lên tâm hồn thành thực tự nhiên của họ. Muốn chinh phục tâm hồn họ phải kính trọng tinh thần độc lập,tính ưa uy quyền của họ.
Le Presbytre nói: Tuổi bạc là một thử thách cay nghiệt nhưng là sự thử thách của người nhộng đang cắn đứt những dây ràng buộc để lấy trớn. Bạn đừng làm người cha có cả một bầy con đần độn, khùng khịu, xụi bại, đui mù, mắc chứng thần kinh vì cha của nó là một vi trùng của các bệnh phong tình thâm niên. Vấn đề tế nhị, phức tạp, hơi khó nói thẳng.
Thất vọng một thời gian thôi, họ làm lại một chuyến yêu mới. Thiên hạ thấy dễ giao tiếp. Họ đứng hằng nữa giờ để nắm một mâm trăng sáng rực những mộng trên trời rằm.
Dufoyer nói: Sự xuất hiện tinh dịch đánh dấu qua giai đoạn của thời tiền thanh niên và bước qua thời thanh niên. Biết bao bạn trai thả hồn về những biển mộng về tình yêu. Lòng bạn trai nao nao quá.
Nhưng chúng chứa bài học cao quí. Rồi đây một bịnh dịch: nhiều bạn trai giựt quán quân về chơi bời, trụy lạc, lấy những ảnh ô uế ấy quảng cáo ái tình dâm đảng với các bạn trai mà lòng còn trong trắng như tờ giấy mới. Vì bẩm phú bạn trai quá thiên trí mà ít thiên cảm nên khi sống nhiều về nội tâm, khi bận rộn về tinh thần, khi được huấn luyện về ý chí, gương mặt họ trầm tĩnh, tướng tá họ trầm mặc, lời nói họ tiết kiệm, cử chỉ họ cân đo.
Không biết dị kỳ tướng có luôn luôn dị kỳ tài không, nhưng tài chí, đứctính thường đâu có ăn thua lắm với tướng diện. Nhiều bực trí thức có thể thiếu lương tri làm nhiều việc ngu xuẩn lúc hội chung mà khi về nhà riêng họ lấy làm lạ sao con người họ hành động kỳ quái như vậy. Ngài truyền lệnh cho hai ông bà nhân tổ chung sống, tương trợ và sanh miêu duệ hậu thế.