Trong những sách bàn về tâm lý đã ra, tôi dám cả quyết mà không dè dặt rằng trong lãnh vực tình ái, người nam là phái yếu. Nã Phá Luân trên đường nhiệm vụ. Điều họ quyết ngày nay họ thay đổi ngày mai.
Những bộ phận sinh lý của họ được sáng tạo theo kiểu cách riêng để làm cha, để gánh vác gia đình. Bởi lý tưởng trần gian ai cũng tốt, bởi chưa đủ tự chủ để chế ngự tâm hồn, bạn trai nhiều kẻ ưa than thân trách phận. Tạitính thành thực, thẳng thắng tự nhiên chăng? Cũng có lẽ.
Chúng ta nói cái bản chất thuần túy của nó. Trước khi ngủ nên kiểm tâm, đem hồn mình siêu thoát, hướng thượng và nếu đọc được một đoạn sách luyện tinh thần hay Thánh thư càng hay. Những điều tôi vừa nói ở mục trên làm sáng tỏ thái độ bạn trai.
Họ thoáng qua là biết ý mẹ và có thể lục phá. Nếu sánh với người nữ thì người nam khi bạn tri kỷ ly trần, khổ buồn lâu năm hơn. Nhưng có không ít bạn trai nói nhiều đến đỗi không mấy bạn gái sánh bằng.
Cũng tại vì lắm khi bị cuộc sống tinh thần chi phối mà bạn trai xử đối với gia đình hay người ngoài xã hội có vẽ lạnh lạt. Thế là tuổi xanh, mầm tương lai của nhân loại, của quốc gia đang đi xuống mà không mấy ai có phương thế kiến hiệu để chận lại. Không phải họ có ý thức rõ rệt: sự đòi hỏi cảnh ấm cúng của đôi vợ chồng đâu.
Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Tôi thấy có nhiều đ àn ông khi đi đâu với người vợ mới cưới mà gặp người bạn tình cũ họ hơi buồn: nét buồn nói lên sự hiền, sự hối tiếc. Lúc diễn tả họ sợ sai lầm, sái chỗ, sái mùa rồi bị khinh.
Hầu hết Người giao các thánh tâm đồ, sau giao cho giáo phẩm. Phải tế nhị thu tâm họ mới thấy được hết những ưu khuyết của họ để ta đề cao hay bổ túc. Tôi ngại quá khi bàn với bạn về vệ sinh.
Đến khi hay được miệng hùm nọc rắn thì thân liễu còn gì. Có khi chỉ còn lại cho người nam và người nữ những tội lỗi và kỷ niệm mà càng cao tuổi mỗi người khi nhớ lại càng âu sầu, hối tiếc. Tôi viết thư nầy cho riêng em thôi vì những lý do liên hệ đến hai vận mệnh và tương lai chúng ta.
Có khi chúng ngủ mấy tiếng đồng hồ liên tiếp, gần chiều mẹ sợ mặt trời đ è kêu không dậy. Ai đã từng đóng vai trò giáo dục tất nhận khi dạy văn chương, toán học, sử địa, v. Họ không thấy nổi manh tâm của bạn trai nhất là khi gặp đau khổ.
Vì xương lớn theo tốc độ nhanh quá, tiêu thụ nhiều chất phốt phát can xi. Sang thời thanh niên, lòng tự ái xen vào, bạn trai có thể nhớ những lời chỉ trích và lo âu. Vài tiếng đồng hồ sau, tâm hồn họ lắng xuống, họ bỏ các ý định cũ rồi muốn đi rong chơi.